وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند
مانیا شفاهی/فرد پییرس می‌گوید که این کتاب جست‌وجویی برای آغاز زندگی رودخانه‌ها نیست بلکه جست‌وجویی برای چگونگی مرگ آن‌هاست.
فرد پییرس روزنامه‌نگار و نویسندۀ اهل انگلستان که بیش از هر چیزی به مسائل و مشکلات جهانی محیط زیست نظیر مسائل مربوط به آب و تغییرات اقلیم پرداخته است در کتاب «وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند» به بحران آب در قرن بیست و یکم می‌پردازد. او در ابتدای کتاب از شیفتگی و توجه ویژه‌اش به رودخانه‌ها می‌گوید و این‌که زمانی متوجه می‌شود که اطلس قدیم او دیگر با واقعیت جغرافیایی موجود تطابق ندارد، دریاچه‌های شور و شیرین از صفحۀ جغرافیا محو می‌شوند و حالا بسیاری از رودها در حالا مرگ هستند. از قطره‌قطره گم شدن تمام رودخانه‌های بزرگ در ماسه و خاک می‌گوید و از تسلسل اخبار ناگوار نابودی آن‌ها. از بلعیده شدن آب‌ها در مسیر رودخانه‌ها توسط انسان، از این‌که چاه‌ها خشک شده‌اند و آب‌های زیرزمینی از بین رفته‌اند.
او می‌گوید کتاب من سفری برای شناختن و شناساندن رودخانه‌های دنیا است و این‌که چرا با چنین بحرانی مواجه شده‌ایم؟ وقتی رودخانه‌های بزرگ بمیرند چه خواهیم کرد؟ ادامۀ مسیری که در پیش گرفته‌ایم به کجا خواهد انجامید و چه‌طور می‌توانیم بار دیگر رودخانه‌ها و آیندۀ آب‌ها را نجات دهیم.
فرد پییرس در کتاب خود در رابطه با شیوۀ استفاده از آب‌ها هم راه‌حل‌هایی دارد و از میزان مصرف آب در فرآیندهای تولید گفته و پیش‌بینی می‌کند که مصرف غرب، خودبه تنهایی برای تهی کردن تمام رودخانه‌های بزرگ کافی است.
از سیلابی که در چین مسبب کشتار یک میلیون نفر، در نتیجۀ دخالت انسان در تغییر مسیر رودخانه و حیات‌وحش دشت‌های اطراف رودخانۀ زرد بوده است، می‌گوید و کتمان حقیقت توسط بروکرات‌های چینی را عنوان می‌کند. از رودخانۀ کبیر ساختۀ کلُنل قذافی که عظیم‌ترین منابع آب شیرین را از لایه‌های زیرزمینی صحرا به‌وسیلۀ پمپ می‌گیرد، از سومین سد بلند دنیا و احتمال فرو ریختن آن با وقوع زلزله یا شروع جنگی دیگر، از قنات‌های قدیمی ایران پدیدۀ مافوق زیبا با مجموع طولی مساوی با سه چهارم فاصلۀ زمین تا کُرۀ ماه و از نوعی سیستم آبیاری در انگلستان که با فاصلۀ صد کیلومتر از نزدیک‌ترین منبع موجود آب ساخته شده است و از بسیاری مسائل دیگر که در ده فصل کتاب با عنوان‌های زیر آمده است:
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند غلات هم می‌میرند
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند به سهم آب فرزندان‌مان دست می‌بریم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند تالاب‌ها می‌میرند
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند سیل نزدیک است
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند مهندسین بیشتر بتن مصرف می‌کنند
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند مردها به جنگ می‌روند
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند تمدن‌ها فرو می‌ریزد
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند برای یافتن آب به تکاپو می‌افتیم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند باید به شکار باران بروم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند چاره‌ای جز دوباره‌اندیشی نداریم
هر کدام از این عنوان‌ها دارای زیر عنوان‌هایی است که به ذکر موارد و مثال‌هایی از نقاط مختلف کُرۀ زمین و مسائل مربوط به آن نقطه اشاره کرده است.
نکتۀ دیگر این که نویسندۀ کتاب اعتقاد دارد سرنوشت رودخانه‌ها، سرنوشت طبیعت و در نهایت سرنوشت انسان را در قرن آینده رقم خواهد زد و حتی شاید افزایش دمای زمین هم به اندازۀ خشکی رودخانه‌ها تعیین‌کنندۀ آینده نباشد. او در مورد کتابش این‌طور می‌گوید که این کتاب جست‌وجویی برای آغاز زندگی رودخانه‌ها نیست بلکه جست‌وجویی برای چگونگی مرگ آن‌هاست. سفری دشوار اما هنوز امیدوار؛ چرا که من به خوش‌بینی معتقدم. مگر نه این‌که آب، در نهایت اصیل‌ترین منبع تازگی و نویی است. با مطالعۀ این کتاب می‌توان با فرد پیریس همراه شد در این سفر دشوار ولی مانند او هم امیدوار شد برای نگه‌داشت این منبع مقدسِ تازگی و نویی و جلوگیری از نابودی ادامۀ رودخانه‌ها.
فصلنامۀ صنوبر، شمارۀ چهارم، ص ۹۰ تا ۹۱.