شماره چهارم فصلنامه صنوبر
شب اسکند فیروز به پاسداشت چندین دهه تلاش و خدمت به محیط زیست سرزمین ما ایران، مجله بخارا و فصلنامه صنوبر با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی شبی را به تجلیل از استاد اسکندر فیروز اختصاص داده اند. در این شب که از ساعت پنج بعد از ظهر سه شنبه یازدهم اردیبهشت آغاز می شود سخنرانان: دکتر نصرالله پور جوادی، هوشنگ ضیایی، محمد درویش و مانیا شفاهی به جنبه های متفاوت زندگی پر ثمر استاد خواهند پرداخت. همچنین فیلم مستندی از زندگی استاد با عنوان “یک ساعت از یک عمر” به کارگردانی رخشان بنی اعتماد و تهیه کنندگی مجتبی میر طهماسب به نمایش در می آید.
خیابان استاد نجات الهی، نبش خیابان ورشو، خانه اندیشمندان علوم انسانی، تالار فردوسی.
سه شنبه یازدهم اردیبهشت ساعت پنج بعد از ظهر
senobarmag@
پنج شنبه صبح های مجله بخارا
” پنج شنبه صبح های مجله بخارا ”
اولین نشست دوره جدید ” پنجشنبه صبح های بخارا” درساعت نه صبح پنجشنبه ششم اردیبهشت ۱۳۹۷ در محل شهر کتاب ” خانه وارطان” واقع در میدان فلسطین . طالقانی غربی . ضلع جنوبی خیابان طالقانی . پلاک ۵۱۴ با همکاری مجله بخارا و نشرنو به مناسبت انتشار کتاب ” در جستجوی طبیعت ” تالیف ادوارد ویلسون ترجمه کاوه فیض اللهی با حضور: دکتر عبدالحسین وهاب زاده . دکتر نصرالله پور جوادی . محمد درویش . کاوه فیض اللهی. مانیا شفاهی . ازاد عندلیبی و علی دهباشی برگزار می شود.
کتاب «در جست‌وجوی طبیعت»، مقدمه‌ای خواندنی و قابل فهم برای آشنایی با یکی از بااستعدادترین و مشهورترین دانشمندان جهان است. ادوارد ویلسون، شاید بیش از هر دانشمند دیگری در روزگار ما، جانوران را در زیستگاه طبیعی‌شان زیر نظر گرفته و قوانین حاکم بر رفتار و سازمان اجتماعی و روابطشان را با محیط دریافته است. او اما نه‌فقط در پی آنچه این یافته‌ها دربارهٔ خودِ این جانوران به ما می‌گویند که در پی چیزی‌ست که می‌توانند دربارهٔ «طبیعت انسان» و رفتار گونهٔ ما به ما بگویند. او جهان را تماشا کرده است تا انسان را بنگرد. ویلسون نتایج جذاب و گاه شگفت‌انگیز بررسی‌هایش را به‌واسطهٔ کتاب‌هایی فوق‌العاده همچون تنوع حیات و طبیعت انسان و زیست‌شناسی اجتماعی با خوانندهٔ عام در میان گذاشته است. نثر جذاب و دقیق و روان او دربارهٔ موضوعات پیچیده دو جایزهٔ پولیتزر برایش به ارمغان آورده و ستایش دانشمندان و خوانندگان سرتاسر جهان را برانگیخته است. این کتابِ بنیادی، از مجموعه کتاب‌های «کتابخانهٔ طبیعت انسان» نشر نو است. به‌باور استادان زیست‌شناسی و محیط‌زیست، مطالعه و درک‌ودریافت این کتاب برای هر کس که دغدغه‌های زیست‌محیطی و انسان‌شناختی دارد سودمند و بلکه ضروری‌ست.
نشر نو، کتاب «در جستجوی طبیعت» را در سال ۱۳۹۷ را، با جلد گالینگور به قیمت ۲۸۰۰۰ تومان، منتشر کرده است.
منابع آب زیرزمینی در بحرانی پنهان | شهره صدری خانلو
- حدود ۳۰% از آب‌های شیرین جهان را سفره‌های آب زیرزمینی تشکیل می‌دهند. پس از یخچال‌ها، منابع آب‌زیرزمینی دومین منبع آب‌شیرین موجود در جهان هستند.
- سفره‌های آب‌زیرزمینی به‌عنوان یکی از مخازن ذخیرۀ آب جهان در حال از دست دادن ظرفیت‌های خود و خشک‌شدن هستند و این خشک‌شدن ذخایر آب‌زیرزمینی می‌تواند عواقب جدی را مخصوصاً در قارۀ آسیای در حال رشد، ایجاد کند.
- درحال حاضر حدود ۱۲۰ میلیارد مترمکعب از ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی از دست رفته است .با توجه به کل ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی کشور که رقمی حدود ۵۰۰ میلیارد مترمکعب است، می‌توان گفت حدود یک چهارم ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی نابود شده‌اند……………………..
تغییر اقلیم و بحران آب در ایران | مهدیه پورشاد
- در دنیای مدرن ومصرف‌گرا، همواره تولید و مصرف زیاد، تبلیغ می‌شود، اما تبعات این سبک زندگی گریبان کُرۀ زمین را گرفته و آینده ما و فرزندان‌مان را تهدید می‌کند.
- تولید بیشتر، نیاز آبی در کشور را افزایش داده و میزان بهره‌برداری از منابع آبی به‌ویژه آب‌های زیرزمینی را از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۸۹ ، یکصد برابر نموده است.
- پیامد تخریب سرزمین و استحصال بیش از حد از منابع آبی در کشور، خشک‌شدن رودخانه‌ها، تالاب‌ها، فرسایش شدید خاک و از بین رفتن محیط‌زیست را در کشور به ارمغان آورده است. دریاچۀ ارومیه نماد اوج این نوع نگاه به برنامه‌ریزی و تغییرات اقلیم، در ایران به دلیل اقدامات انسانی است………………..
نگونبختی آب | حمید حیدری
- در کتاب پیشتاز “دیالکتیک طبیعت” پس از بیان نحوۀ برخورد مخرب ایتالیایی‌ها با جنگل‌های آلپ و بازخورد آن می‌گوید: … با این وصف، نباید زیادی سرفتوحات انسان بر طبیعت بر خود غره شویم. طبیعت انتقام هرکدام از چنین فتوحاتی را از ما می‌گیرد.
- اهمیت معضل کم‌آبی به‌حدی است که موجب شده واژۀ “امنیت آب” که اشاره به حق همۀ جانداران در استفادۀ پایدار و مطمئن از آب دارد، وارد مباحث محیط‌زیستی و سیاسی شود.
- به استناد اوستا در دوران جمشید، یکی از ویژگی‌های بارز آن عصر موسوم به طلایی، تباه نشدن آب و گیاهان بوده است. قنات‌ها و سازه‌های آبی شوشتر و بسیاری دیگر از این موارد، حکایت از جایگاه حیاتی آب در فلات ایران داشتند……………………
چگونه چرخۀ آب در شمال شرق ایالات متحده به تغییرات پاسخ میدهد | صبا گچ‌پز
- مدل‌های اقلیمی تخمین می‌زنند که تغییرات در چرخۀ آب، تغییرات ملموس‌تری را در شرایط روان‌آب‌های فصل بهار و تابستان به‌وجود می‌آورند.
- تغییرات ناشی از اقلیم در چرخۀ آب ممکن است آثار قابل توجهی بر روی خدمات بوم سازگان داشته باشد.
- تغییرات در زمان آخرین روز همراه با یخ در سال ممکن است احتمال زمان ذوب یخ‌ها وشکل‌گیری برف آب، نرخ تخلیۀ اکسیژن دریاچه‌ها در فصل تابستان، تولید در دریاچه‌ها و عدم‌حضور آبزیان را متأثر ساخته و تغییر دهد………………………………….
مزیت استیصال | فهیمه خواجویی‌راد
- پروژه‌هایی مثل انتقال آب که توجیه‌پذیری خودشان را از شکوفایی اقتصادی و ایجاد اشتغال می‌گیرند و منافع ملی را به‌دنبال دارند چرا باید اسناد و اطلاعاتشان پس از تصویب طرح محرمانه باشد در حالی که شرایط حساسیت برانگیزی مثل استقرار در نقاط مرزی کشور را هم نداشت. بنابراین هیچ توجیهی بر محرمانه بودن آن قابل قبول نیست چرا که هزینه آن از محل بودجه ملی تأمین می‌شود که سهم تمامی مردم است و علی‌القاعده این حق برای آن‌ها وجود دارد که بدانند بر اساس چه نیاز و ضرورتی آب باید از یک استان به چند استان دیگر انتقال پیدا کند………….
احترام آب را داشته باشیم | فاطمه جعفری
- آموختنم ذات آب پاکی و روشنی است. پس خوبی و نیکی راستین نیز به آب می‌ماند. آب برای همه خوب است، رقابت نمی‌کند، جدا نمی‌کند. جسم و جان، روح و روان، همه را می‌شویَد و می‌پالاید.
- بهترین معنویتی که از آب آموختم، این بود که مانند آب خود را در هر ظرفی و با هر شرایط و موقعیتی وفق بده، لیک راه شناوری خاص خود را بیاموز و روان باش و روان …
کاش دوباره آسمان با ما شوخی کند | ساره قمی
- به‌راستی که نزولات آسمانی تقویم‌اند، خاطرۀ جمعی‌اند! آن‌ها زندگی را مدام برای‌مان مرور می‌کنند و این روزها که کمترند انگار داریم کمتر زندگی می‌کنیم وقتی حافظه در حال خشکیدن است! حافظۀ خشکیده، اما موجوداتی بی‌خاطره را می‌سازد که خیلی قبل‌تر از تشنگی از تنهایی خواهند مُرد!……………..
آب را گل نکنیم | سهراب سپهری
در فرودست انگار، کفتری می‌خورد آب.
یا که در بیشه دور، سیره‌یی پر می‌شوید.
یا در آبادی، کوزه‌یی پر می‌گردد.
آب را گل نکنیم………..:
نگاهی به عکس‌های ژرستر | مینو فیض‌آبادی
- حدود چهار دهۀ پیش یکی از بزرگ‌ترین عکاسان هوایی دنیای معاصر برای یک پروژه و مأموریت جذاب و متفاوت به ایران سفر کرد و بخشی مهم از طبیعت و معماری ایران را از دریچۀ لنز دوربین خود ثبت کرد، او برای انجام این کار در بخش‌هایی از پروژه‌اش آن‌چنان که خود نوشته است بر بال هواپیما می‌نشست و با خطر کردن از فاصلۀ نسبتاً قابل توجه با زمین عکاسی می‌کرد، او کسی نبود جز گئورگ ژرستر. کسی که فکر اولیۀ کتاب بهشت گمشده یا بهتر بگوییم عکس‌برداری از زیبایی‌های ایران به دوازدهم اکتبر سال ۱۹۷۵ میلادی ) ۱۳۵۴ شمسی( بازمی‌گردد که ژرستر طی نامه‌ای به مقامات دولت ایران پیشنهاد عکاسی برای کتابی را به نام ایران از چشمان هما میدهد……………………
پرنده‌نگری در گورستان‌های کهن | رامین محمدی زره‌ناسی
- در منطقه کردستان آثار بسیاری از دوران پیش از آریایی‌ها تا دوران اسلامی داریم که هر کدام شیوه‌های تدفین خاص خود را داشته‌اند، از گور دخمه و تابوت‌های سفالی گرفته تا قبرهای بسیار سادۀ اسلامی که بیشتر اهل سنت )اسلام سنی) از آن‌ها استفاده می‌کنند در این اقلیم وجود دارد.
- شاید کمی عجیب به نظر برسد که چگونه یک آرامستان سنتی و قدیمی می تواند یک محل مناسب جهت پرنده‌نگری هم باشد. این موضوع هنگامی برای من جذاب شد که به‌صورت کاملاً اتفاقی در سفر تخصصی پرنده نگری ۱ )فروردین ۱۳۹۶ ( با هدف آشنایی با گونه‌های منطقۀ مریوان شرکت جستم.
- اگر بتوان بین فرهنگ احترام به موجودات زنده و آرامش یافتن روان درگذشتگان ارتباطی ایجاد نمود چرا نشود برای زندگان این کار را انجام داد…………..
مهارت سفر به طبیعت | شیدا اورک
- در این مقاله به دو مدل اصلی برای آموزش مهارت‌های زندگی و نقش مهم افراد برای ساختن سفر و گردشگری مسؤلانه اشاره دارد…………………..
زباله‌ها در لانۀ پرندگان راوی چه داستانی هستند | نینا استروچلی، ترجمه رامین محمدی زره‌ناسی
- مصالح طبیعی موجود در محیط‌زیست برای ساخت لانه‌ها درحال ناپدید شدن )کم‌یاب شدن( است و انسان‌ها به‌طور مستقیم بر زندگی پرندگان تأثیر می‌گذارند.
- مشکل زباله در طبیعت فقط به دلیل دخالت بیش از حد انسان‌ها ایجاد گشته و می‌دانیم که خود ما هم در حال دفن‌شدن در زیر همین زباله‌های خود ساخته هستیم و این‌جا است که موضوع تفکیک و بازیافت آن‌ها یک‌بار دیگر به‌عنوان خویش‌کاری فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود را به ما نشان میدهد………………..
علم پزشکی جدید به نفع گیاه‌خواری رأی میدهد | آیدین پورخامنه
- ما به صورت ایجابی می‌گوییم »گیاه‌خواری« ولی فلاسفه یونان می‌گویند پرهیزکردن از خوردن جاندار )موجود زنده( ما نمی‌توانیم حیات را از یک موجود زنده سلب کنیم و آن را بخوریم.
- تمام این موارد را پزشکی جدید بررسی کرده و اگر شهوت گوشت‌خواری ما جلوی دیدن این مسائل را نگیرد، علم پزشکی جدید به نفع گیاه‌خواری رأی میدهد. کما اینکه در کتاب گیاه‌خواری و طبیعت آدمی نیز ملاحظه می‌کنید……………………
اکوتوریسم در کشور ما و چالش یک مقایسه | رامین محمدی زره‌ناسی
- اکوتوریسم موجب افزایش دانش بازدیدکنندگان، تأمین منابع برای حفاظت، ارائه منافع مستقیم توسعۀ اقتصادی و توانمندی سیاسی به جامعۀ محلی و احترام به فرهنگ‌های گوناگون و حقوق بشر می‌شود.
- هنگامی که تنوع‌زیستی و فرهنگی بالا است، یعنی ما دارای ثروت زیادی هستیم که باید از آن استفاده کنیم. در بسیاری از کشورهای مدرن، حفظ میراث زیستی و فرهنگی را نخست برای بالا بردن میزان دلبستگی مردم داخل آن سرزمین می‌خواهند.
- یکی از شاخص‌های مهم توسعۀ پایدار، میزان دلبستگی مردم به طبیعت می‌باشد…………………..
رهایی حیوانات بدون رهایی انسان‌ها ممکن نیست | آیدین پورخامنه
- به نظر می‌آید خود مسئله دفاع از حیوانات، بخشی از صنعت استفاده از حیوانات است. خود این دغدغه برای حیوانات می‌تواند بخشی از روندی در نظام سرمایه‌داری باشد که در آن گیر کرده‌ایم و این مسئله خود را در عدم ارائه راه‌حل‌های ساختاری نشان میدهد.
- وقتی می‌خواهید با حیوانات مانند انسان رفتار کنید درگیر شکلی پیچیده از ستم‌گری بر حیوانات می‌شوید که در مسائل حقوق حیوانات مطرح می‌شود…………………
گسل بیماری‌ها در مناطق زلزله‌زدۀ کرمانشاه دهن باز کرده است | فاطمه باباخانی
- در این گزارش به وضعیت نابه‌سامان بهداشت عمومی در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه از جمله سرویس‌های بهداشتی، استحمام و زباله‌های ریخته شده و ….. ، همچنین انتقال انواع بیماری‌ها به مردم و کمبودهای موجود در مناطق و ضعف در مدیریت بحران و در نظر گرفتن اولویت‌ها که به نوبه خود باعث حجم بالای انباشت فاضلابی که اکنون در اطراف چادر زلزله‌زدگان وجود دارد و آب و خاک منطقه را آلوده کرده است که این آلودگی علاوه بر آن‌که کودکان و زنان را در گام اول نشانه می‌رود در بلند‌مدت نیز تأثیر خود را بر محیط‌زیست منطقه خواهد گذاشت، اشاره می‌کند……………..
انجمن زمین فردا | میثم مجاهد اکباتانی
- انجمن زمین فردا در سال ۱۳۵۹ تأسیس شده و متشکل از فارغ‌التحصیلان حوزۀ محیط‌زیست و گروهی از دانشجویان فعال در مشارکت‌های اجتماعی است که در طول دوران تحصیل و کسب دانش به اجتماعی کردن دغدغه‌مندی مسائل و مشکلات مبتلا به محیط‌زیست کشور اعتقاد داشته و همیشه داوطلب طرح‌های اجرایی، پژوهشی، علمی و تخصصی بودند………………..
یک روز برفی | فرهاد زندی
- فرهاد زندی فرمانده یگان محیط‌زیست پارک ملی لار )در هفتاد کیلومتری شهر تهران( خاطره‌ای از یک روز برفی و مشقات مربوط به آن را برای یک محیط‌بان بازگو می‌کند. یک روز برفی معمولی که می‌تواند برای خیلی‌ها فقط لذت تماشای سپیدی برف و زیبایی وصف‌ناپذیر آن و یا برف‌بازی همراه با دوستان یا خانواده باشد، برای یک محیط‌بان به چه شکل یک روز کاری سخت و پُر از مشقت است………….
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند | مانیا شفاهی
- فرد پی‌یرس روزنامه نگار و نویسندۀ اهل انگلستان که بیش از هر چیزی به مسائل و مشکلات جهانی محیط‌زیست نظیر مسائل مربوط به آب و تغییرات اقلیم پرداخته است در کتاب» وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند« به بحران آب در قرن بیست و یکم می‌پردازد……………..
آب و حقوق بشر | حمید حیدری
- این کتاب که شامل ۴ بخش است، مسائل حقوقی آب در سطح بین‌الملل و راهکارهایی جهت پیوند این حق اساسی بشر با حقوق بشر مورد ارزیابی قرار گرفته شده است.
- در این کتاب تلاشی برای تثبیت رویکرد حقوق بشری به موضوع نیاز انسان به آب است. رویکردی که امروزه دیگر به قاعده‌ای خدشه‌ناپذیر بدل شده است…………….
اصول اخلاق آب | حمید حیدری
- کتاب اصول اخلاق آب که در ۶ بخش گردآوری شده است به بررسی حق مالکیت آب، سودگرایی در آب، آب به عنوان منبع اجتماع، اخلاقیات آب و… پرداخته است………….
تأثیر پدیده گرمایش جهانی بر تغییر اکوسیستم ها | رامین سلطانی
- دکتر جولی. کر. کاسپر اقدام به تألیف مجموعه‌ای هفت جلدی پیرامون تغییرات اقلیمی و پدیدۀ گرمایش جهانی نموده که جلد چهارم این مجموعه تحت عنوانChanging Ecosystems به تأثیر پدیدۀ گرمایش جهانی بر تغییر اکوسیستم‌ها اختصاص دارد. این کتاب در نه فصل تدوین شده است.