چگونه دوربین دوچشمی پرنده نگری تهیه کنیم؟
حامد موسوی/ برای پرداختن به پرنده نگری نیاز به تجهیزات پیچیده‌ای ندارید و با یک دوربین دوچشمی پرنده نگری راه برای شما آغاز می‌شود. البته اگر به ژانر عکاسی از پرندگان علاقه‌مند شوید، حتماً به تجهیزات پیچیده‌تر و گران‌تری نیاز خواهید داشت. پرنده‌نگری و عکاسی از پرندگان اگر چه اشتراکاتی دارند، امّا دو ژانر کاملاً جداگانه به شمار میآیند.
این تفریح قابلیت آن را دارد که به عنوان بخش کوچکی از تفریحات و فعالیت‌های شما باشد، یا تبدیل به سبک زندگی یا سبک سفر شما شود. بر این اساس احتمالاً نیاز شما به این‌که چه دوربینی را برای پرنده‌نگری انتخاب و چقدر برای آن هزینه کنید، تأثیرگذار خواهد بود. در این مقاله، حداقل اطلاعاتی که برای انتخاب یک دوربین دوچشمی مناسب با بودجۀ خود نیاز دارید را به زبانی ساده کسب خواهید کرد.
دوربین دوچشمی یا دوربین شکاری؟
دوربین‌هایی که شمایل کلّی آن‌ها شبیه دو استوانۀ به هم متصل است و برای نگاه کردن از طریق آن‌ها به سوژه، نیاز است آن‌را روی چشمان‌مان قرار داده و از هر دو چشم‌مان استفاده کنیم. در انگلیسی «Binoculars» و در فارسی «دوربین دوچشمی» نام دارند. اگرچه به دلیل این‌که این دوربین‌ها از ابزارهای کار شکارچیان نیز به حساب میآیند به «دوربین شکاری» نیز ممکن است نامیده یا شناخته شوند، اما این اتلاق به نوعی کم‌لطفی به تمام کاربردهای دیگری اعم از پرنده‌نگری، نجوم، محیط‌بانی، کاربرد در مسابقاتی که در زمین‌های بزرگ برگزار می‌شوند نظیر سوارکاری، کاربرد در مهندسی و مسائل نظامی و غیره است.
از آن‌جا که در مواجهه با مردم، زیاد به کاربرد این عنوان به جای «دوربین دوچشمی» برخورد می‌کنم، لازم است چند سطری در مورد آن بنویسم که اگر این دوربین را با نام دیگری غیر از «دوربین دوچشمی» صدا میکنیم، از این به بعد به ویژه در دنیای پرنده‌نگری این عنوان را اصلاح نماییم.
هفت معیار مهم در انتخاب دوربین دوچشمی مناسب
-
بودجۀ شما و قیمت دوربین
اصل اساسی در انجام هر خریدی بودجه است. این‌که چه مقدار میخواهیم برای خرید یک کالا هزینه کنیم بستگی به چند عامل دارد. بگذارید دو حالت را در نظر بگیریم: در حالت اول، توان مالی شما بیش از یک مقدار مشخصی نیست. یعنی علاقه‌مندید بودجۀ بیشتری به یک خرید اختصاص دهید اما درآمد و پس انداز شما اجازه نمیدهد و محدودیت مالی جدی دارید. برای همین دایرۀ انتخاب‌های شما کوچک می‌شود و در حد بودجه تصمیم‌گیری می‌نمایید.
در این حالت باید توجه نمایید که اگر بودجۀ شما از حدی کمتر باشد و دوربین دوچشمی بخرید، عملاً پول خود را دور ریخته‌اید و بهتر است تا رسیدن به بودجۀ مناسب در تهیۀ دوربین عجله نکنید. برای تعیین حد بودجۀ مورد نظر می‌بایست با کارشناسان این موضوع مشورت نمایید. در حالت دوّم، بودجه‌ای را در ذهن خود برای تهیۀ دوربین دوچشمی در نظر گرفته و تصوّر میکنید که با این مقدار میتوانید خرید خوبی انجام دهید، اما ممکن است اگر مقدار اندکی به بودجۀ خود بیافزایید، محصول بهینه‌تری را صاحب شوید. این که رقم بهینۀ نزدیک به بودجۀ شما چیست و چه دوربینی برای آن مناسب است نیز نیاز به داشتن اطلاعات کافی خواهد داشت که در این مقاله تا حدودی در اختیار شما قرار خواهد گرفت. فراموش نکنید مشورت با کارشناسان مسیر شما را کوتاه خواهد نمود.
مسئله‌ای که وجود دارد این است که تمام کیفیت دوربین با نگاه کردن از میان عدسی‌ها و دیدن سوژه مشخص نمی‌شود. ممکن است از دید شما، به ویژه وقتی که تجربۀ کافی ندارید، دوربینی که قیمتش ۱۰ برابر قیمت دوربین دیگر است، اختلاف ناچیزی با آن داشته باشد و متوجه منطق قیمت ۱۰ برابری نشوید. بدون تردید عواملی هستند که در افزایش قیمت دوبین تأثیرگذارند. شک نکنید آن ضرب‌المثل قدیمی که «آن‌قدر ثروتمند نیستم تا جنس ارزان بخرم» در خرید دوربین بسیار صادق است. هر چقدر بودجۀ بیشتری به خرید دوربین اختصاص دهید، خرید بادوام‌تری خواهید داشت و مجبور نیستید دوربین خود را به دلیل عیوبی که پیدا خواهد کرد تعویض نمایید.
-
طراحی و شکل ظاهر دوربین دوچشمی
دوبین‌های دوچشمی را از نظر ساختار منشوری و فرم طراحی به دو شکل مستقیم یا روف (Roof prism binoculars) و شکستی یا پرو (Porro prism binoculars) میتوان تقسیم‌بندی نمود. در شکل مستقیم یا پرو پریسم، نور در همان مسیر ورود به دوربین با گذر از منشورها و عدسی‌ها به چشم می‌رسد. اما در دوربینهای شکستی یا پرو، نور بعد از ورود توسط منشورها شکسته شده، تغییر جهت داده و با مقداری جابه‌جایی در امتداد، به چشم شما می‌رسد. دوربینهای دید مستقیم، دوربینهای نسل جدیدتری به حساب میآیند و برای پرنده‌نگران و علاقه‌مندان به حیات‌وحش جذاب‌تر هستند، چرا که حجم و وزن این‌گونه دوربین‌ها در مقایسه با دوربینهای شکستی یا پرو کمتر است. بنابراین برای فردی که ساعت‌ها می‌خواهد دوربین را به حالت آویخته به گردن خود حمل کند، وزن دوربین بسیار مهم است.
-
برند و نام تجاری دوربین دوچشمی
در دنیای دوربینهای دوچشمی همانند بسیاری از صنایع دیگر، کیفیت‌های ساخته‌شده توسط یک کارخانۀ شناخته‌شده در دامنۀ ویژگی‌های خاصی قابل اعتماد هستند. به‌طور مثال برندهای اتریشی سواروسکی (Swarovski) و آلمانی زایس (Zeiss) پرچمدار کیفیت در دوربینهای دوچشمی هستند. اگرچه این دو تولیدکننده تنوع و کیفیت محصولات متنوع با بازه‌های قیمتی گوناگونی را ارائه می‌دهند، ولی خیال شما به عنوان خریدار حتّی ارزان‌ترین محصول این برندها آسوده خواهد بود که حتماً بهترین انتخاب را انجام داده‌اید. اگرچه نباید فراموش کرد که همیشه بخشی از پولی که شما بابت خرید از برندهای مشهور می‌پردازید هزینۀ تبلیغات و نام آن برند است و الزاماً ارزش استفاده‌ایِ آن محصول نیست.
بنابرین ممکن است با بودجه‌ای که میتوانید یک دوربین دوچشمی رده متوسط از یک برند خوب و مشهور را تهیه نمایید، بتوانید دوربینی بهتر و جذاب‌تر از برندی کمترشناخته شده تهیه کنید. این‌جاست که شناخت، تحقیق و بررسی می‌تواند به شما کمک کند.
-
اندازه و عمق میدان در دوربین دوچشمی
گاهی افرادی که نیاز به دوربین دوچشمی مناسب دارند، می‌پرسند: « این دوربین سوژه را چقدر جلو می‌آورد؟» یا «تا چند متری می‌بیند؟» باید گفت که این پرسش دقیقی نیست. مثلاً یک دوربین سوژۀ مدّ نظر شما را ۸ برابر بزرگ‌تر می‌کند و میدان دیدی معادل ۱۴۲متر در ۱۰۰۰ متر را در اختیار شما قرار می‌دهد. مفهوم این‌ها چیست؟
در همۀ دوربینهای دوچشمی معمولاً دو عدد درج شده که به صورت مثلاً ۴۲*۱۰ نمایش داده می‌شود. عدد اوّل نشان‌گر بزرگنمایی دوربین است که در مثالِ مطرح شده ۱۰ است. این یعنی سوژۀ مدّنظر شما ۱۰ برابر بزرگ‌تر نمایش داده می‌شود یا مثلاً سوژه‌ای که در فاصلۀ ۱۰۰ متری است، به نظر در فاصلۀ ۱۰ متری دیده می‌شود.
عدد دوّم نیز بیان‌گر قطر عدسی شیئی است با مقیاس میلی‌متر است. هرچه این قطر نسبت به بزرگنمایی دوربین بیشتر باشد، میدان دید دوربین بیشتر خواهد بود. اگر بزرگنمایی از حدّی بزرگ‌تر باشد، اما قطر عدسی شیئی زیاد بزرگ نباشد، میدان دید کوچک خواهد شد و کارایی دوربین برای پرنده‌نگری کمتر خواهد شد.
زیرا در پرنده‌نگری به دلیل تحرّک پرندگان، اهمیت میدان دید اگر بیشتر از بزرگنمایی نباشد، کمتر نیست. بنابرین ترکیبی مناسب از این اعداد برای کار پرنده‌نگری مناسب است. عموماً ترکیب بزرگنمایی ۷ تا ۱۲ و قطر عدسی شیئی ۳۲ تا ۵۰ مناسب است و اگر اعداد از این بزرگ‌تر شوند، دوربین سنگین شده و حمل آن دشوار می‌شود و یا نگاه داشتن آن در دست لرزش ایجاد خواهد کرد و نیاز به سه‌پایه به‌وجود می‌آید که عملاً در پرنده‌نگری ناکارآمد است.
اگرچه تصویری که در نهایت می‌بینید تنها وابسته به این دو عدد نیست و به عوامل دیگری مثل حجم نوری که دوربین دوچشمی عبور می‌دهد، شفافیت و دیگر عوامل بستگی دارد، اما این دو عدد از مهمترین پارامترهای انتخاب شما هستند.
-
جنس بدنه و لنز دوربین دوچشمی
دوربین‌هایی دیده می‌شوند که شفافیت بالایی دارند، اما جنس بدنۀ آن‌ها پلاستیکی است و احتمالاً تحت‌تأثیر سرما و گرما ممکن است دچار دوبینی شوند و برعکس، دوربین‌هایی که شفافیت خوبی ندارند، اما جنس بدنۀ فلزی و مستحکمی دارند و همین باعث شده قیمت بالایی داشته باشند. جنس بدنه مهم است زیرا بدنه نگه‌دارندۀ عدسی‌هاست و کوچک‌ترین تغییری در آن، کارکرد دوربین را مختل می‌کند.
-
نحوۀ تنظیم فوکوس دوربین دوچشمی
عموماً پیچ فوکوس اصلی دوربین‌ها یک عدد و در وسط بدنه قرار دارد. اما دوربین‌هایی هم هستند که هر چشمی برای خود به‌طور جداگانه فوکوس می شود، مثل دوربین الصقر. این گونه دوربین‌ها شاید برای مشاهدۀ اجسام ثابت مناسب‌تر باشند تا کاربرد پرنده‌نگری. زیرا برای پرنده‌نگری شما به سرعت عمل نیاز دارید و باید سریع روی سوژه فوکوس کنید. وجود فکوس چشمی جداگانه زمان عمل شما را دوبرابر می‌کند.
-
ویژگی‌های خاص
علاوه بر موارد گفته شده، ویژگی‌های دیگر نظیر ضدّ آب بودن، مقاوم بودن در برابر ضربه، داشتن گاز نیتروژن، نوع کوتینگ استفاده شده، ای.دی (ED) بودن دوربین، تعداد عدسی‌های به کار رفته، شفافیت در نور کم و غیره، عواملی هستند که وجود هریک در قیمت دوربین دوچشمی اثرگذار است. اگر می‌خواهید خرید بهتری انجام دهید یا بیشتر هزینه کنید، این عوامل نیز در انتخاب شما مؤثر خواهند بود.
منتشرشده در فصلنامۀ صنوبر، سال چهارم، شماره یازدهم، ص ۹۵ تا ۹۹